ÇOCUĞUMA SINIR MI KOYUYORUM YOKSA CEZA MI VERİYORUM?

Sevgili Danışanlarım,

En çok aldığım sorulardan biridir; “Çocuğuma sınır mı koyuyorum yoksa ceza mı veriyorum?”

Ceza, yapılmaması gereken bir durum bile isteye yapıldığında, yapılan hata karşısında ödenen bedeldir. Fiziksel olarak canını yakmadan yapılan davranışın bir bedeli olarak çocuklara uygulanır. Ben ceza verilmesine çok sıcak bakmıyorum. Danışanlarıma seanslarda her zaman söylerim, çocuklarınıza sınır koymalısınız.

ÇOCUĞUMUZA NE ZAMAN VE NASIL SINIR KOYMALIYIZ?

Öncelikle yürümeye ya da emeklemeye başlayan bir çocuk yaşadığı ortamı keşfetmek ister. Uzanabildiği yerlere gitmeye, eşyaları eline alıp keşfetmeye başlar. Bazen alıp yere atar, bazen ağzına götürür, bazen de dokunarak inceler. Aslında nesneleri keşfetmeye çalışmaktadır. Ebeveynler ise “Hayır!” demeye ve zarar vereceği eşyaları kaldırmaya başlar. Eline aldığında kızılır, çocuk istikrarla almaya çalıştığında bazen müdahalesiz oynamasına izin verilir. İşte tam bu noktada ailenin çocuğa istikrarlı sınır koyma eylemi başlamalıdır. Eğer çocuğun o nesne ile oynamasını istemiyorsanız, “Hayır bununla oynayamazsın, kırılabilir. Bunun yerine bununla oynayabiliriz.” demeniz çocuğu engellemenin, kısıtlamanın yanında alternatif sunmanız çok önemlidir. Ya da nesneyi kaldırmadan önce atmasına ya da ağzına almasına izin vermeden birlikte inceleyip ardından yüksek bir yere kaldırmanız da çocuğun keşfetme duygusunu yatıştırır. Burada ailelerin yaptığı en büyük hata bir gün ellemesine kızıp diğer gün izin verici olmalarıdır. Çocuk bu noktada ellememesi gerektiğine değil ailesini nasıl ikna edeceğine odaklanır. Ardından ağlama ve öfke krizleri gelmeye başlar. Aslında öfke krizlerinin en büyük sebebi ailenin sınır koyamaması ya da tutarlı ve doğru sınır koyamamasıdır. Hangi durumlarda “Hayır!” dediğiniz ve alternatifini sunmaya özen göstermeniz çok önemlidir, “Hayır!” kelimesini tutarsız kullanmamalısınız.

Çocuğun oynadıktan sonra eşyalarını yerine kaldırması, ayakta ve yürüyerek değil masaya oturarak yemek yemesi, dışarıdan eve gitme vakti geldiğinde evine girmesi, paylaşarak oynaması, kimseye vurmaması vb. bu durumların hepsi birer sınır koymaktır. Sizler sınır koyarak çocuğunuzun birey olarak sınırlarını belirliyorsunuz. Çocuklarınıza ergenlik döneminin sonuna kadar alternatif sunarak sınır koymaya devam etmelisiniz.

Sınır koyulmayan çocuklar, içlerindeki dürtüleri kontrol edemezler, hareketli olurlar, dikkatlerini bir duruma vermekte zorlanırlar, ailelerinin istemediği durumları inatla yapmaya devam ederler, aynı zamanda doyumsuz olurlar, davranışlarının sonuçlarını düşünmezler.

ÇOCUĞUMUZA CEZA VERMEK DOĞRU MUDUR?

Doğru zamanda sınır koymaya ve sınır koyarken çocuğunuza alternatif seçenekler sunduğunuzda farkında olmadan çocuğunuz aktif rol almış oluyor. İstediği olmuyor belki ama süreç içerisinde seçenekleri değerlendirerek diğer durumlara yöneliyor. Örneğin; yemek öncesinde şeker isteyen çocuğa, şeker veremeyeceğinizi kayısı ya da hurma verebileceğinizi söylediniz ve tutumunuzda kararlı davrandınız. Çocuğunuza da bir seçenek sundunuz. Beraberinde sorumluluk tanıdınız ve sonuçlarını gözlemleme şansı sundunuz. Gün içerisinde bu şekilde sınırlar koymaya başladığınızda zaten çocuklarınızın istekleri, ağlamaları ve tutturmaları bitecektir. Daha paylaşımcı ve iş birliği içerisinde olmaya başlayacaktır. Çocuğunuza ceza vermenize gerek kalmayacaktır.

Ceza vermek, çocuğun olumsuz davranışları üzerine bir yaptırıma maruz bırakmaktır. Çocuk bu sürece katılmış dahi olmuyor. Hatta bazen neden ceza aldığını bile anlamlandıramıyor. Çocuklarımıza ceza vermek yerine neyi neden yapmaması gerektiğini kısa ve öz açıklayarak sınır koymalısınız. Alternatif sunma davranışını pekiştirmek ve ebeveyni ile etkili iletişim kurabilmesi için muhakeme içerikli oyunlar da oynamak oldukça önemlidir.

Daha fazla bilgi, doğru sınır koyma ve muhakeme içerikli oyunları keşfetmek için bana ulaşabilirsiniz. Sorunlarınıza daha detaylı çözümler sunabilmek için buradayım. Bol oyunlu ve bol gelişimli günler dilerim.

Çocuk Gelişimci ve Oyun Terapisti

DİDEM NALCIOĞLU