Çocuğumun Bilişsel Becerilerini Nasıl Geliştirebilirim?

Merhabalar,

Bilişsel beceriler öğrenme hızını etkiler mi, nasıl daha başarılı bir çocuğum olur gibi soruların cevabını inceleyelim.

Öncelikle hepimizin bildiği bir şey “Her çocuğun gelişimi, öğrenme hızı birbirinden farklıdır.” Bu gerçeği yadsıyamayız.

Günümüz çocuklarında uyaran eksikliği dediğimiz durumu daha sık gözlemler olduk. Çocuğun kendi dünyasında yaşıyor olması ve dış dünyadaki insanlarla (ailesi vs.) iletişim kuramamasıdır. İnsanlarla iletişim kurmayan çocuk göz teması, konuşma, isteklerini konuşarak yaptırma, ortak dikkat gibi iletişimin temel öğelerini gerçekleştiremez. İletişim kuramayan çocuk akabinde yaşının gerektirdiklerini öğrenmede zorluk çeker. En temel becerimiz olan taklit becerisi gibi. Çocukların en iyi öğrenme yollarından biri taklit etmedir. Anne-baba gibi kendisine bakım veren kişileri taklit ederek öğrenir. İletişim becerisi zayıf olan çocuk bunları da yapmakta zorlanır. Peki ne yapacağız? Çocuğun iletişimini kuvvetlendirmek için etkili iletişimli oyunlar oynayacağız. Yaşının gerektirdiği iletişimi kuramamak çocuğun bilişsel becerilerini etkileyecektir.

Bebeklik dönemini ele alalım. Bebekler ilk önce duyu organları ile dokunarak nesneyi keşfeder ve kaydeder. Zamanla semboller yardımı ile nesneyi öğrenmiş olacaktır. Dolayısıyla bebeklik döneminde çocuğun farklı dokudaki nesnelere dokunması ve keşfetmesi bilişsel gelişimi açısından önemlidir. Nesnelerin işlevini gözlemliyor olması, nesnelerin nerelerde nasıl kullanıldığını biliyor olması bilişsel becerilerinin gelişmesinde ilk basamaktır. Çünkü nesneleri kullanarak ebeveynlerinin yaptıklarını taklit etmeye başlayacaktır.

Bir diğer öğe çocuğumuz konuşuyor, iletişim kuruyor ise çocuğumuzun muhakeme becerisini güçlendirmeliyiz. Etkili iletişimi içeren muhakeme oyunları oynamalıyız. Oyun içinde küçük problemler yaratıp çözmesini beklemeliyiz. Çocuk oyun içindeki küçük problemleri çözerken aslında problem çözme becerisini geliştiriyoruz. Verdiği cevabı çeşitlendirmesini isteyebiliriz. Bunu yaptığımızda da alternatif üretme becerisini geliştiriyoruz. Bu oyunları yaşı ilerledikçe kademeli olarak zorlaştırarak daha üretken cevaplar vermesini sağlayabiliriz.

Bol kitap okumalıyız. Kitap ile ilgili evet/hayır gibi basit olmayan cevaplar verebileceği sorular sormalıyız. 5N1K soruları bizim için önemlidir. “Elif karnı acıkınca ne yaptı?” gibi. Çocuğun günlük hayatı gözlemleme ve sorgulamasına yardımcı olacaktır.

Sosyalleşmesine imkan tanınmalı. Arkadaş ortamında sorunları öncelikle kendisinin çözmesi beklenmeli, çözemediği durumlarda rehber olmalıyız. “Böyle bir durumda ne yapabiliriz?”, “Sen olsan ne yapardın?” gibi sorular ile çocuğun düşünmesini sağlamak beraberinde çocuğumuzun yaratıcı düşünme ve alternatif cevaplar üretmesine destek olacaktır.

Çocuk ile sırasını bekleme, iş birliği kurma, rehber olma üzerine bir iletişim kurmalıyız ki öncelikli sorunlar ile baş etme görevi onun olsun.

Yaşına uygun eğitici kutu oyuncakları ile sıralı bir şekilde oynanabilir. Kutu oyuncakları yaşının düzeyinde almalı, yaş ilerledikçe küçük stratejiler barındıran kutu oyuncaklarına yönelinmelidir. Bunun yanında sayı – nesne eşleştirmeleri, örüntüler, eksik parçayı bulma, tamamlamasını isteme gibi çalışmalardan yararlanılabilir. Yaş düzeyine uygun dikkat geliştirmeye yönelik etkinlik kitaplarından yararlanılabilir.

Önemli noktalardan bir diğeri ise her zaman ifade ettiğim, çocuğa sınır koyabilmek. Nerede durması gerektiğini bilen çocuk dinlemeye başlar. Dinleyen çocuk, öğrenir. Öğrendiklerini ise kullanmaya başlar. Öğrenme; gelişim düzeyine uygun uyaranı, odaklamayı, sürdürmeyi, bellek işlevlerini, motivasyonu ve belki daha fazlasını içeren karmaşık bir süreçtir. Tüm bu basamaklar, çocuğun bilişsel becerisini geliştirerek öğrenme hızını olumlu yönde etkileyecektir.

Daha fazla bilgi ve soru için bana ulaşabilirsiniz. Sorunlarınıza daha detaylı çözümler sunabilmek için buradayım. Bol oyunlu ve bol gelişimli günler dilerim.

Devamlı tüketme üzerine olan dünyamızda üreten bireylere/zihinlere ihtiyacımız var.  “Ağaç yaş iken eğilir.”  atasözünü hatırlatırım.

Çocuk Gelişimci ve Oyun Terapisti

Didem Nalcıoğlu