ÇOCUKLARDA ÖFKE

Psikolog

Aysu Işıtan

28 Mart 2025

Çocuklarda öfke, gelişimlerinin doğal bir parçasıdır. Ancak bu öfkenin sağlıklı şekilde yönetilmesi için ailelerin bilinçli bir yaklaşım sergilemesi önemlidir. İşte ailelere yol gösterecek bazı tavsiyeler:

1. Çocuğun Duygularını Anlamasına Yardımcı Olun

• Çocuk öfkelendiğinde, “Sinirlisin, çünkü oyuncağın kırıldı” gibi cümlelerle duygularını adlandırmasına yardımcı olun.

• “Öfkelenmek normaldir” mesajını vererek duygularını bastırmak yerine anlamasına destek olun.

2. Model Olun

• Çocuklar, yetişkinleri taklit eder. Öfkeyle başa çıkma konusunda sakin ve sabırlı bir tutum sergileyerek ona örnek olun.

3. Sakinleşmesi İçin Alan Tanıyın

• Öfkeli bir çocukla tartışmak yerine, sakinleşmesi için ona zaman verin.

• “Derin nefes alalım” gibi yönlendirmeler yaparak öfke kontrolü becerilerini öğretin.

4. Alternatif İfade Yöntemleri Öğretin

• Öfke yerine kelimelerle kendini ifade etmesini teşvik edin: “Bana kızdığında ne hissettiğini anlatabilirsin.”

• Duygularını resim çizerek, oyun oynayarak veya hikaye anlatarak ifade etmesine yardımcı olun.

5. Sınırlar Belirleyin ve Tutarlı Olun

• “Bağırabilirsin ama kimseye zarar veremezsin” gibi net sınırlar koyun.

• Fiziksel şiddete izin vermeyin ve sakinleşme süreci sonrası çocuğun davranışı üzerine konuşun.

6. Olumlu Davranışları Pekiştirin

• Çocuk öfkesini kontrol ettiğinde onu takdir edin: “Duygularını kelimelerle ifade ettiğin için çok mutluyum!”

• Olumlu pekiştirme, çocuğun öfkesini yönetme becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.

7. Çocuğun Temel İhtiyaçlarını Gözlemleyin

• Açlık, yorgunluk veya uyarıcı eksikliği gibi nedenler çocuğun öfkesini artırabilir. Düzenli beslenme, uyku ve oyun saatlerine dikkat edin.

Eğer çocuğun öfke patlamaları sık ve şiddetliyse, profesyonel destek almak faydalı olabilir. Ailelerin sabırlı, anlayışlı ve tutarlı olması, çocuğun duygusal gelişimi için çok önemlidir.

Öfkeli bir çocuğa doğru tepki vermek, onun duygularını anlamasına ve sağlıklı başa çıkma becerileri geliştirmesine yardımcı olur. Ancak bazı yaygın hatalar, çocuğun öfkesini daha da artırabilir. İşte öfkelendiğinde bir çocuğa nasıl tepki verilmemesi gerektiği ile ilgili bazı önemli noktalar:

1. Bağırmak veya Kızmak

• Çocuğunuzun öfkeli olduğu bir anda ona bağırmak veya sinirlenmek, öfkesini daha da körükleyebilir.

• Çocuklar, duygularını nasıl düzenleyeceklerini yetişkinlerden öğrenir. Eğer siz bağırırsanız, o da aynı tepkiyi model alacaktır.

2. Cezalandırmak veya Tehdit Etmek

• “Eğer böyle davranırsan seni cezalandırırım!” gibi tehditkar sözler, çocuğun kendini daha savunmasız hissetmesine neden olabilir.

• Ceza, çocuğun öfkesini bastırmasına sebep olabilir ancak uzun vadede duygularını sağlıklı bir şekilde ifade etmesini engelleyebilir.

3. Öfkesini Görmezden Gelmek veya Küçümsemek

• “Abartıyorsun, bu kadar sinirlenmene gerek yok.” gibi cümleler çocuğun duygularını geçersiz kılabilir.

• Öfkesini ifade etme hakkı olduğunu kabul etmek, onun duygusal gelişimi için önemlidir.

4. Fiziksel Müdahalede Bulunmak

• Çocuğa vurarak ya da onu sertçe tutarak müdahale etmek, korku ve güvensizlik duygularını artırabilir.

• Fiziksel ceza, çocuğun da öfkesini fiziksel yollarla ifade etmesine neden olabilir.

5. Konuşmayı Reddetmek veya Uzaklaşmak

• “Benimle bu şekilde konuşamazsın!” diyerek tamamen iletişimi kesmek, çocuğun kendini anlaşılmadığını hissetmesine neden olabilir.

• Bunun yerine, sakinleştiğinde konuşmaya açık olduğunuzu hissettirmek daha etkili olacaktır.

Doğru Alternatif Ne Olmalı?

Öfkeli bir çocuğa yaklaşırken:

✔ Sakin kalın.

✔ Onun duygularını kabul edin. (“Sinirli olduğunu görüyorum.”)

✔ Alternatif çözümler sunun. (“Şimdi birlikte sakinleşelim, sonra konuşalım.”)

✔ Sabırlı olun. Çocukların duygularını kontrol etmeyi öğrenmesi zaman alır.

Bu önerileri takip etmek, çocuğunuzun öfkesini sağlıklı bir şekilde ifade etmesine yardımcı olur.