İnsanı Memnun Etme Çabası

Psikolojik Danışman (Çocuk/ Ergen/Yetişkin Danışmanlığı)

Ümmühan Yasıt

19 Eylül 2024

İnsanı memnun etme çabası, kişinin sürekli olarak başkalarının istek ve beklentilerini önceliklendirdiği, kendi ihtiyaçlarını ise geri plana attığı bir davranış biçimidir. Birey, başkalarının kendisini sevmesi ve kabul etmesi için sürekli olarak onlara hizmet eder, onların onayını almaya çalışır. Ancak bu durum, bir noktada bireyin kendini ihmal etmesine ve tükenmesine yol açabilir. Sigmund Freud’un da dediği gibi, “İnsan kendi iç dünyasındaki ihtiyaçlarıyla yüzleşmezse, bu ihtiyaçlar bir şekilde dışa vurulur ve kişiyi kontrol altına alır.”

Nedenleri

1. Onaylanma İhtiyacı: İnsanlar doğaları gereği toplum tarafından kabul edilmek ve sevilmek ister. “Kabul edilme, insanın temel ihtiyaçlarından biridir.” der Psikolog Carl Rogers. Özellikle çocukluk döneminde yeterince sevgi ve ilgi görmeyen bireyler, yetişkinlikte dışarıdan onay ve kabul arayışı içine girebilirler.

2. Reddedilme Korkusu: Bu kişiler, reddedilmekten veya eleştirilmekten korktukları için sürekli başkalarının isteklerini yerine getirirler. Reddedilmenin, insanı yalnız ve değersiz kılacağına inanırlar.

3. Düşük Özsaygı: “People pleaser” olarak tanımlanan bireyler, genellikle düşük özsaygıya sahiptirler. Kendilerini başkalarının gözünde değerli kılmak adına fedakârlık yaparlar. Psikolog Nathaniel Branden, özsaygıyı “mutluluğun temel taşı” olarak tanımlamıştır. Özsaygısı düşük olan bireyler ise mutluluğu başkalarının mutluluğuna bağlarlar.

4. Kültürel Etkiler: Bazı toplumlarda, başkalarına yardım etmek, fedakârlık ve özveri göstermek olumlu bir davranış olarak kabul edilir. Bu kültürel normlar, bireylerin memnuniyet arayışını artırabilir. Aile içindeki yetiştirilme tarzı da burada önemli bir rol oynar. Ebeveynlerin beklentilerini karşılamak adına çocuklar, "itaatkar" davranmayı öğrenebilir ve bu davranış yetişkinlikte de devam eder.

Belirtileri

1. Sürekli "Evet" Demek: Bu kişiler, başkalarının isteklerine daima olumlu yanıt verirler. Kendi zamanları veya enerjileri yetmese bile, başkalarını kırmamak adına “hayır” demek onlar için zordur. Bu durum, onların iş yükünü artırabilir ve stres seviyelerini yükseltebilir.

2. Kendi İhtiyaçlarını İhmal Etmek: Kendi ihtiyaçlarını göz ardı etmek, insanı memnun etme çabasının en belirgin sonuçlarından biridir. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’ne göre, bireylerin önce kendi temel ihtiyaçlarını karşılamaları gerekir. Ancak, "people pleaser" olan bireyler, bu hiyerarşiyi tersine çevirir ve kendi ihtiyaçlarını arka planda bırakırlar.

3. Başkalarının Mutluluğuyla Kendi Değerini Eşleştirme: Bu bireyler, başkalarının memnuniyetine bağlı olarak kendilerini değerlendirirler. Birini mutlu edemediklerinde, kendilerini yetersiz ve başarısız hissederler. Bu durum, kişide kronik bir yetersizlik ve başarısızlık hissine yol açabilir.

4. Eleştiriden Kaçınma: Eleştiriye karşı aşırı hassas olan bu kişiler, eleştirildiğinde derin bir utanç ve suçluluk hissederler. Bu yüzden sürekli başkalarını memnun etmek için çabalarlar, böylece olumsuz geri bildirimlerden kaçınırlar.

Baş Etme Yöntemleri

İnsanı memnun etme çabasını yönetmek ve bu durumla başa çıkmak, zaman ve çaba gerektiren bir süreçtir. Ancak, kişi farkındalık kazanıp belirli adımlar attığında bu davranış döngüsünü kırabilir. İşte insanı memnun etme çabası ile başa çıkmanın bazı yolları:

1. Sınır Belirleme: Bireyin kendi sınırlarını belirlemesi ve bu sınırlara sadık kalması önemlidir. Psikolog Brene Brown, “Sınırlar, kişinin kim olduğunu ve kim olmadığını tanımlar.” der. Kişi, başkalarına hizmet etmekten önce kendi sınırlarını koruma sorumluluğunu almalıdır.

2. Kendine Değer Verme: Başkalarını memnun etmeden önce, bireyin kendi değerini bilmesi ve kendine yatırım yapması gerekir. Kendine zaman ayırmak, hobiler edinmek, kendi duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak, bireyin kendine olan saygısını artırır.

3. "Hayır" Demeyi Öğrenmek: "Hayır" demek, insanı memnun etme döngüsünü kırmanın en etkili yollarından biridir. Başkalarının isteklerini geri çevirmek, bireyi suçluluk hissetmeden kendine öncelik vermeye yönlendirir. Psikiyatrist Dr. Harriet Braiker, bu konuda “Hayır demek, insanın kendine olan saygısının bir ifadesidir.” diyerek bu noktaya dikkat çeker. İnsan, hayır diyebildiğinde evetleri daha anlamlı hale gelir.

4. Küçük Adımlarla Başlamak: İnsanları memnun etme çabasını bir anda terk etmek zor olabilir. Bunun yerine küçük adımlarla başlamak daha etkili olabilir. Örneğin, bir isteği geri çevirerek veya bir konuda kendi fikrini net bir şekilde ifade ederek başlamak, kişinin özgüvenini artırabilir.

5. Destek Almak: İnsanları memnun etme davranışının altında yatan psikolojik nedenlerle başa çıkmak bazen zor olabilir. Bu süreçte profesyonel destek almak faydalı olabilir. Terapistler, bireyin kendine dair farkındalık kazanmasına ve sağlıklı sınırlar oluşturmasına yardımcı olabilirler.

Özetle;

           Fedakâr olmak önemli insani değerlerimizden biridir. Fedakârlık yapmak benlik duygusunu besler, ancak aynı zamanda mağduriyet duygusuna yol açabilir. Mağduriyet yaşamamak için farkındalık kazanarak, sınırlar belirleyerek ve gerektiğinde profesyonel destek alarak denge kurabilmeyi öğrenmek gerekir.