OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK

Uzman Klinik Psikolog (Çocuk, Ergen, Yetişkin, Çift, Aile Terapisti)

Fatma Tokur

25 Kasım 2024

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)

COVID-19 virüsünden sonra sıkça gündeme gelen bu rahatsızlık insanların hayat işlevselliğini ciddi düzeyde bozmaktadır. Peki Obsesif Kompulsif Bozukluk nedir? Obsesif Kompulsif Bozukluk, takıntılı düşüncelerdir. İstemediğimiz halde aklımıza gelen o düşüncelerin beynimizden gitmesi için zaman zaman bir takım davranışlar yapmak durumunda kaldığımız ritüellerdir. Örneğin; temizlik titizlik takıntısı olan bir insanı düşünelim. Kişi, “Çevreme yada kendime virüs bulaştıracağım, herkes benim yüzümden hasta olacak.” gibi bir takıntılı düşünceyle savaşıyor olabilir. Bu düşünce kişide yoğun kaygı ve mutsuzluğuna neden olmaktadır. Sırf bu düşünceden kurtulabilmek için defalarca elini yıkamak zorunda kalabilir. Buradaki ısrarlı ve yoğun kaygıya sebep olan düşüncelere obsesyon denir. Bu sıkıntıdan, kaygıdan kurtulmak için kişinin defalarca elini yıkaması kaygıyı nötralize etmeye çalışması ise kompulsiyonlardır. Obsesyonlar (takıntılı düşünceler) istemediğimiz halde gelen düşüncelerdir.

Yaygın görülen obsesyon temalarına bakacak olursak;

• Kirlenme/Bulaşma

• Hastalıklar

• Kuşkular

• Saldırganlık/Kazalar

• Kişiye tiksinti verici cinsel eylemler

• Ahlaksızlık ve dini eylemler

• Düzen, simetri gibi bir çok takıntılı düşünce şemaları sayabiliriz. 

Yaygın görülen kompulsif davranışlar ise;

• Tekrarlayıcı kontroller     

• Yıkama/temizleme       

• Tekrarlayıcı davranışlar    

• Teminat arama          

• Sıralama/düzenleme      

• Biriktirme              

• Sayma            

• Mental kompulsiyonlar

Kontrol ihtiyacı, insanlığın hayatında olmazsa olmazlardan biridir. Hatta kontrol ihtiyacı bizi bir çok tehlikeden korur. Fakat OKB’si olmayan kişilerde obsesyon olabilecek bazı istemdışı düşünceler hızlı ve otomatik bir şekilde önemsiz olarak değerlendirilmekte ve bu düşünce obsesyona dönüşmeden ortadan kalkmaktadır. Oysa OKB tanısı almış kişi, istemdışı düşünceleri katastrofik bir biçimde yorumlamakta ve zarar verme düşüncelerinin gerçekten zarar vermeye neden olacağını düşünmektedir. Bir kez böyle bir yorumlama yapıldıktan sonra, geri kalan süreç bu tehlikeyi kontrol altına alma duygusu yaşayıncaya kadar devam edecek olan kontrol işlemleridir. 

OKB tanısı için illa kompulsiyonlar olmak zorunda değildir. Bazen sadece obsesyonların olduğu kompulsiyonların görülmediği de olmaktadır. Kaçınma yada kompulsiyonlar ile kaygıyı nötralize ederek bozukluğun büyümesini ve beslenmesini sağlamak yerine Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemi ile tedavi olunmaktadır. Obsesif Kompulsif Bozukluk, tedavi edilmediği sürece gitgide dallanıp budaklanan bir psikolojik rahatsızlığa dönüşmektedir. Hayat işlevselliğinizin bozulması psikoterapi ile engellenebilmektedir.