Erteleme Davranışı Ve Başetme Yolları

Psikolog

Begüm Azak

10 Ekim 2024

Erteleme, bireyin belirlenen zaman diliminde yapması gereken işi yapmadığında olumsuz sonuçlar doğuracağını bildiği halde yerine getirmemesidir. Erteleme davranışı bireye zaman kaybı yaratır ve yapılan araştırmalar doğrultusunda kişiye huzursuzluk ve sıkıntı verdiği ayrıca yaygın bir şekilde görüldüğü söylenmektedir.

Hepimiz zaman zaman gündelik işlerimizi, doktor kontrollerimizi, bir konuyla ilgili telefon etmeyi erteleriz. Bu ertelemeler gündelik hayatınızda herhangi bir aksamaya neden olmuyorsa erteleme davranışının ciddi düzeyde olmadığını söyleyebiliriz. Fakat bu ertelemeler gündelik hayatımızı zorlamaya başladığında duygu durumunuzu olumsuz açıdan etkilemeye başladığında erteleme davranışının ardından yoğun stres ve endişe yaşattığı noktada erteleme davranışının ele alınması gerektiğini düşünmeliyiz.

Erteleme davranışını 5 alt başlıkta inceleyebiliriz.

1-    Genel erteleme, bireyin tekrarlayan günlük görevlerini ve işlerini planlamada ve bunları zamanında yerine getirmede zorluk yaşamasıdır.

2-     Akademik erteleme, bireyin okul ile ilgili yapması gereken sorumluluğunu zamanında yerine getirmemesidir. (Ödev yapmak, sınavlara hazırlanmak gibi)

3-    Kararsal erteleme, bireyin karar verilmesi gereken durumlarda uygun karar vermeyi geciktirmesidir.

4-    Nevrotik erteleme, kişinin hayatında alması gereken temel kararları ertelemesidir.

5-    Kompulsif erteleme, kişinin hem vermesi gereken kararı hem yapması gereken görevi ertelemesi olarak tanımlanmaktadır.

PEKİ NEDEN ERTELERİZ?

Motivasyon Eksikliği: İlgi çekici bulmadığımız bize sıkıcı veya anlamsız gelen konuları erteleme eğilimde oluruz. Örn: Sevmediği dersten ödevi olan öğrencinin ödevi son güne bırakıp yapmaması.

Dikkat Dağınıklığı: Odaklanma problemi yaşayan bireyler işlerini ertelemeye daha yatkın olurlar. Sosyal medyada uzunca bir süre vakit harcamak erteleme davranışının yaygın sebeplerinden biridir.

Korku: belirsizlik ve başarısız olma korkusu ertelemeye neden olur. Örn: Diş hekiminden korkan biri randevu saatini erteleyebilir.- Bir spor dalıyla ilgilenmek isteyen kişi yapamayacağını düşünerek spora katılmayı erteleyebilir.

Mükemmeliyetçilik: Bir işi mükemmel bir şekilde yapamayacaksam hiç yapmayayım daha iyi gibi düşünceye sahip olmak yapmamız gereken işi başlayamamıza neden olur.

ERTELEME SİZİN İÇİN PROBLEM Mİ DEĞİL Mİ?

·        Erteleme davranışım yüzünden ilişkilerimde sıkıntı yaşıyorum.

·        Bazı şeylere karar veremeyip yapamayacağımı hissediyorum.

·        Yaptıklarım yapamadıklarımın çokça altında.

·        Yapmam gerekeni biliyorum ama kendimi huzursuz yorgun ve stresli hissediyorum.

·        Ertelemem yüzünden çevremdeki insanların bana olan saygı ve inancının azaldığını hissediyorum.

·        Bu davranışım amaçlarıma ulaşmamda engel oluşturuyor.

Eğer bu ifadelerden 2 veya daha fazlasına EVET diyorsanız erteleme davranışı sizin hayatınızda problem oluşturuyor diyebiliriz.

ERTELEME DAVRANIŞIYLA NASIL BAŞ EDEBİLİRİZ?

Görevleri Öncelik Sırasına Koy: Görevleri önem ve aciliyet durumuna göre sıralayarak en önemli işlere öncelik ver.

Görevleri Parçalara Ayır: büyük işleri küçük parçalara bölerek yönetilebilir hale getir. Her gün 1 saat ayırarak büyük projeleri küçük adımla tamamla.

Görevlerini Keyifli Hale Getir: Ortamı değiştirerek ya da müzik dinleyerek görevi daha eğlenceli hale getirebilirsin. Mesela favori şarkılarının olduğu çalma listesi eşliğinde kahveni yudumlayarak işine başlayabilirsin.

Kendine Şefkatli Ol: Hatalarının normal olduğunu kabul et ve kendine karşı nazik ol. Hata yapmak insanidir.

Zaman Algısı ve Planlamayı Değiştir:

Takvim kullan. Görevlerini ve zamanını planlamak için bir takvim kullan günlük ve haftalık planlamalar yaparak işlerini takip et.

Zaman yönetimi tekniklerini kullan. Pomodoro tekniği (4 part 25 dk çalış-5 dk mola ver )gibi belirli zaman diliminde çalış ve mola ver.

Profesyonel Destek Al: Erteleme davranışı ciddi bir sorun haline geldiyse bir terapistten yardım al.