stres

Psikolog - Aile, Yetişkin ve Çift Danışmanı

Ahmed Taha Başer

10 Ekim 2024

Stres Nedir?

Çeşitli kişisel ya da çevresel stresörlere, bedenin uyum sağlamak için gösterdiği genel tepki;

Kişi tarafından zorlu olarak ya da kaynaklarını aştığı yönünde algılanan ve kişinin iyiliğini tehlikeye atan, kişi ve çevre arasında gerçekleşen bir ilişkidir.

Stresör Nedir?

Stres durumuna yol açan durumlardır. Günlük yaşam içerisinde değişikliğe neden olan, zihinsel ve fiziksel dengeyi bozan durumlar, fiziksel travmalar, Psikolojik gerilimler, sosyal ve kültürel değişimler.

Yaşam iç ve dış çevresel faktörlere uyum sağlamayı beraberinde getirmektedir. Bazı değişimler bizim için bir strestir. Bu sebepten bazen bize zarar verdiğini bildiğimiz konfor alanlarından çıkmak bize zor gelir ve gerilim oluşturur bizim için.

Stres Reaktivitesi (strese verilen otomatik tepkiler)

-Stres karşısında gelişen düşünceler, endişe ve ruminasyon hali. Örneğin kişi bir sınavında başarısız olduğunda otomatik olarak içsel bir şekilde kendisiyle yaptığı bir konuşma; ‘zaten hiçbir zaman başarılı olamayacağım’.

- Stres veren durum karşısında savaş, kaç veya donma davranışı. Mesela bir işi yapması gereken kişi o işi düzgün yapıp yapamayacağından ötürü yaşadığı stres sebebiyle o işe hiç başlamaması kaçmaya bir örnektir.

-Stresör kaynaklarını kabul etmemek veya oluşturduğu duyguları reddetmek, bastırmak.

-Aşırıya giden davranışları da strese karşı verilen bir tepki olarak görebiliriz örneğin çok çalışmak (işkolik), uzun süreler spor yapmak gibi.

-Bağımlılıklarda stres olunan durum karşısında açığa çıkabilmektedir. Bunları kafein, alkol, nikotin, yemek, şekerli yiyecekler olarak sayabiliriz.

Stresle Baş Etme Yöntemleri

Sorun odaklı ve duygu odaklı başa çıkma olarak ele alabiliriz. Sorun odaklı başa çıkma yönteminde stresör üzerinde kontrolümüz olabilmektedir. Örneğin kişi için çok önemli bir sınav düşünelim ve bu sınavı geçmesi gerekiyor. Gireceği bu önemli sınav karşısında zamanı planlama, konulara nasıl çalışacağı, gerekli tekniklerle konuları anlama ve ezberleme gibi durumları planlayıp sınav gününe kadar sorun odaklı bir şekilde bu stresle başa çıkabilir ve bu yaklaşımlar ile kendini rahatlatabilir. Duygu odaklı başa çıkmada ise genellikle stresör üzerinde kontrolümüz yoktur. Burada ise kişiler kendi baş etme yöntemlerini geliştirebilir. Örneğin doğa ile iç içe olmak, spor yapmak, yürüyüş yapmak gibi.

 Eğer sıklıkla stres hali içerisinde yaşıyorsanız baş etme yöntemleri ve aktiviteler size yardımcı olmuyorsa profesyonel bir destek alabilirsiniz.