Akran Zorbalığı ve Okul Sosyal Hizmeti: Zorbalığın

Aile Danışmanı-Eğitim Koçu

Şeyma Sultan Erol

14 Mayıs 2025

Son yıllarda, hem okullarda hem de sokaklarda sıklıkla karşılaştığımız zorbalık olayları, günümüzün en önemli toplumsal sorunlarından biri haline gelmiştir. Eğer önlenmezse, zorbalık yalnızca bireylerin psikolojik sağlığını değil, toplumun bütününü de etkileyebilir. Basit bir çocukluk davranışı ya da geçici bir durum değildir; ciddi bir müdahale gerektiren ve gelecekte daha büyük sorunlara yol açabilecek bir davranış biçimidir.

Zorbalık Nedir?

Zorbalık, bir kişinin başka bir kişiye karşı kasıtlı, tekrarlayan ve zarar verici davranışlarda bulunmasıdır. Bu tür davranışlar genellikle güç dengesizliği üzerine kuruludur. Zorbalık yapan kişi, kendini diğer kişiden daha güçlü hisseder ve bu gücü kullanarak ona fiziksel, sözel, duygusal ya da sosyal açıdan zarar verir.

Zorbalık şu şekilde kendini gösterebilir:

• Fiziksel: İtme, vurma, eşyaları alma
• Sözel: Hakaret, alay etme, tehdit etme
• Duygusal: Dışlama, yalnız bırakma, dedikodu yapma
• Siber: İnternet yoluyla aşağılama, tehditler

Zorbalığın 3 Temel Özelliği:

1. Kasıtlıdır: Bilinçli olarak zarar verme amacı taşır.
2. Tekrarlayıcıdır: Zorbalık sürekli hale gelir.
3. Güç Dengesizliği Vardır: Zorbalık yapan kişi, mağdur üzerinde üstün bir konumda hisseder.

Zorbalık, “şaka” ya da “çocukça bir durum” değildir. Müdahale edilmediğinde ciddi psikolojik ve sosyal sorunlara yol açabilir. Özellikle çocuk ve ergenlik döneminde yaşanan zorbalık, bireylerin gelişimini ve sağlığını tehdit eder.

Okul Sosyal Hizmeti Nedir?

Okul sosyal hizmeti, öğrencilerin sadece akademik başarılarını değil, aynı zamanda sosyal, duygusal ve davranışsal gelişimlerini desteklemeyi amaçlayan profesyonel bir hizmet alanıdır. Okul sosyal hizmet uzmanları, öğrencilerin karşılaştıkları riskleri erken fark eder ve bu durumlara müdahale ederek, sağlıklı ve güvenli bir okul ortamı oluşturulmasına yardımcı olur.

Okul Sosyal Hizmetinin Görevleri:

• Öğrenciler, aileler ve öğretmenler arasında köprü kurar.
• Risk altındaki öğrencileri belirler ve onlara yönelik destek sağlar.
• Zorbalık, ihmal, istismar gibi sorunlara müdahale eder.
• Sosyal beceri geliştirme, duygusal farkındalık artırma gibi konularda bireysel ve grup çalışmaları yapar.
• Eğitime erişim ve okul başarısını artıracak destek planları oluşturur.

Neden Okul Sosyal Hizmeti Önemlidir?

Bir çocuğun başarılı olabilmesi yalnızca ders başarısıyla değil, kendini güvende ve anlaşılmış hissetmesiyle de ilgilidir.

Okul sosyal hizmeti, çocukların sesini duyurur, onların güçlenmesini sağlar ve eğitim ortamını herkes için daha adil hâle getirir.

Okul sosyal hizmeti, aslında koruyucu ve önleyici bir yaklaşımdır. Bu hizmetin amacı, zorbalık gibi sosyal sorunlar ortaya çıkmadan önce önleyici tedbirler alarak, çocukların sağlıklı gelişim süreçlerini desteklemektir.

Okul Sosyal Hizmeti Akran Zorbalığının Önlenmesinde Nasıl Bir Rol Üstlenir?

1. Erken Tespit ve Gözlem

Sosyal hizmet uzmanları, zorbalık davranışlarını ve mağdurları erken tespit eder. Gözlem ve bireysel görüşmeler yoluyla, riskli durumlar erken dönemde fark edilir ve müdahale edilir.

2. Bireysel ve Grup Çalışmaları

• Zorbalığa uğrayan öğrencilere psikososyal destek sağlar.
• Zorbalık yapan öğrencilerle, davranış değişikliği üzerine çalışmalar yapar.
• Empati, öfke kontrolü ve sosyal beceri gibi konularda grup etkinlikleri düzenler.

3. Aile ve Öğretmen İş Birliği

• Aileleri sürece dahil eder, onları bilgilendirir.
• Öğretmenlerle iş birliği yaparak, sınıf içindeki zorbalık durumlarını izler ve önlem alır.
• Okul personeline, zorbalıkla baş etme konusunda eğitimler verir.

4. Önleyici Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları

• Okul genelinde zorbalık karşıtı farkındalık kampanyaları düzenler.
• Hak temelli ve kapsayıcı bir okul iklimi yaratılmasına destek verir.
• Öğrencilere, “zorbalık nedir?”, “bir şaka nerede biter?” gibi soruları sormalarını sağlayacak eğitimler verir.

5. Politika Geliştirme ve Savunuculuk

• Okulda zorbalıkla mücadeleye yönelik politikalar geliştirilmesine yardımcı olur.
• Öğrencilerin güvenli bir ortamda eğitim alması hakkını savunur.

Sonuç: Okul Sosyal Hizmetinin Gücü

Okul sosyal hizmeti, olaylara müdahale etmekle kalmaz, aynı zamanda okul kültürünü dönüştürmeye yönelik etkin bir yaklaşımdır. Zorbalığın görünür hale gelmesi ve sessiz çığlıkların duyulması için sosyal hizmet uzmanlarına okullarda kalıcı ve aktif bir rol verilmelidir.

Okul, çocukların sadece öğrenme değil, aynı zamanda güvenli, saygı duyulan ve desteklenen bir ortamda büyümeleri için de önemlidir. Okul sosyal hizmetinin gücü, zorbalığın ortadan kaldırılmasında ve daha sağlıklı, güvenli okullarda eğitim verilmesinde kilit rol oynamaktadır